Theodor Shank :
American Alternative Theatre
Met het Amerikaanse alternatieve circuit zijn we in Europa voldoende bekend. Sommige groepen kozen Europa als thuishaven (The Living Theatre), anderen boekten hier hun grote successen (Robert Wilson) en krijgen geregeld opdrachten van grote Europese schouwburgen (Robert Wilson, Richard Foreman). De Europese | tournee is zowat de verplichte stage en bevestiging van het artistieke peil. Brussel is daarbij een vaste stopplaats: daar zorgen vooral het Théâtre 140 en recentelijk het Kaaitheater voor. Van uitwisseling van artistieke vernieuwing is nochtans geen sprake. Grotendeels blijft dat eenrichtingsverkeer: de Amerikaanse theater-markt reageert veel geslotener, zodat behalve enkele occasionele tournees, de Amerikanen het Europese theater alleen van de boekjes kennen.
Théodore Shank bespreekt twintig jaar alternatief theater aan de hand van veertien groepen en zes categorieën. Alternatief, omdat ze afwijken van het conventionele realisme van het Broadway en Off-Broadway theater. De fictie, het valse realisme wordt in vraag gesteld en men begint een zoektocht naar meer authenticiteit, naar het ware realisme. Dat gaat langs rare wegen: van het opvrijen van toeschouwers, tot het spelen op stranden, het eten van bruin brood, het verwerken van autobiografie, het blote improviseren. De nadruk wordt gelegd op de echte plaats ('environment'), de echte tijd, de acteur en niet het personage. Deze vaststelling fungeert zowat als eindeloos herhaalde noemer waarop de verschillende produkties worden afgewogen: een negatieve karakterisering die de eigenheid van dit soort theater onvoldoende vorm geeft. In de inleiding wordt daarnaast nog wel gewezen op de sterke visualiteit van de voorstellingen en het collectieve werkproces bij het maken ervan, maar als geheel blijft dit toch te algemeen en te summier om zulke diverse stukken als Paradise Now, Einstein on the Beach, Point Judith, Andy Warhol's Last Love,... te kunnen vatten.
De woordenschat waarmee het postmoderne theater wordt omschreven is te vaag, te onduidelijk. Er wordt ook nergens gepoogd om het een breder maatschappelijk, artistiek of filosofisch kader mee te geven. Los van andere kunstrichtingen (de parallel met de dans), los van de sociale context (en hoe kan je de Wooster Group daar los van maken?) begint het postmoderne theater te zweven: het wordt een louter zich afzetten tegen een voorbije en dode theatervorm in plaats van een authentiek reageren op een ideologisch klimaat Dat American Alternative Theatre desondanks een interessant boek werd, is te wijten aan de oplettendheid van toeschouwer Shank, oplettendheid die herhaald wordt in de accurate beschrijvingen van alle voorstellingselementen: de produkties die de auteur heeft bijgewoond worden chronologisch gevolgd, soms uitvoerig beschreven of gesynthetiseerd tot de relevantste beelden en thema's, met veel aandacht voor de gebruikte materialen, het decor, het acteren, af en toe iets over de perceptie en de manier waarop een produktie tot stand kwam. Samen met de meer dan honderd vaak mooie foto's geeft dit een vrij compleet beeld van het specifieke voorstellingsgebeuren. Als lezer ben je getuige van een (subjectieve) reconstructie en op die manier ook medetoeschouwer. Interpretatie en globale analyse ontbreken ten voordele van het verzamelen van concrete materie. Een kijkboek dus, met daarin prentjes van The Living Theatre, The Open Theatre, The San Francisco Mime Troupe, El Teatro Campesino, The Performance Group, The Bread and Puppet Theater, Snake Theater, Robert Wilson, Suzanne Hellmuth and Jock Reynolds, Soon 3, The Structuralist Workshop, Richard Foreman, The Wooster Group en Squat Theatre.
L.V.d.D
Herbert Blau, Blooded Thought: Occasions of Theatre. Performing Arts Journal Publications, N.Y., 1982, 166 p., 490 fr.
Theodore Shank, American Alternative Theatre. Macmillan Modern Dramatists, London, 1982, 202p., 510fr.
