Übung: In het kleine niemandsland tussen weten en niet-weten
ÜBUNG
In het kleine niemandsland tussen weten en niet-weten
Waarom vertellen kinderen zo graag pikante moppen, waarvan de pointe hen ontgaat bij gebrek aan levenservaring? En waarom is het zo spannend om hen die moppen te horen en zien vertellen, liefst meerdere keren na elkaar? Met spanning tasten ze de reacties van elke nieuwe toehoorder af. Woordkeuze, timing en intonatie worden beetje bij beetje aangescherpt. Oefening baart kunst, het succes stijgt navenant. Wat mij telkens opnieuw fascineert, is de metamorfose die een kind ondergaat tijdens zijn steeds preciezere vertelling. Van onwetende buitenstaander evolueert het tot 'medeplichtige'.
de ervaring toch niet vervangen. Taal en ervaring zijn complementair. Taal structureert de ervaring en maakt ze 'tastbaar'. Omgekeerd krijgt taal meestal pas betekenis als je ze 'invult' met ervaring. Al vertelt het kind de mop nóg zo goed, op de één of andere manier klinkt het gebrek aan ervaring door. Misschien is het wel dit kleine niemandsland tussen weten en niet-weten dat zo fascinerend is, voor verteller en toehoorder.
'Ge waart aan 't übungen zeker?'
56 • •• etcetera 78
ÜBUNG Josse de pauw, victoria & het net ©
zwart-wit beelden benadrukken het ldassieke burgerdrama en zijn archetypische personages. De acteurs vullen hun clichérol in vanuit hun persoonlijkheid, met al hun levens- en spelervaring. Aldus worden de filmpersonages karikaturen van vlees en bloed, grotesk en aandoenlijk tegelijk.
Tijdens de theatervoorstelling wordt deze film, die de mensensoort van zijn minder fraaie kantjes laat zien, geprojecteerd op de achterwand van de scène. De stemmen van de acteurs en het vioolspel van
Het vervreemdende, wat lachwekkende effect dat een gedubde film altijd al heeft -zeker voor
verlies je de tegenpool uit het oog. De afstand tussen scène en filmbeeld, tussen kind en volwassene maakt dat je voortdurend je focus op het getoonde verschuift. En naargelang je focus veranderen ook de proporties. Wat het ene moment intriest lijkt, wordt het volgende ogenblik belachelijk futiel. Waarover maken we ons druk? Hoe bekijken we het leven: als een groot melodrama, een dagelijkse evenwichtsoefening, een spel? Moet je volwassen zijn om de dingen in hun juiste proporties te zien? Of juist niet? Hoeveel levenservaring moet je hebben om de juiste betekenis te geven aan wat je hoort, ziet én zegt?
In zijn jongste roman schrijft Stefan Hertmans: 'Als kind bezat hij de merkwaardige eigenschap dingen en beelden diep in zijn voorstellingsvermogen te kunnen opnemen, tot in de kleinste details, zonder dat hij begreep waar het eigenlijk over ging. Daar, diep verzonken en vergeten, lag een onoverzichtelijk arsenaal aan beelden te wachten op de sleutel van
de herkenning die hij ooit moest leren vinden - om te begrijpen wat de dingen die hem het diepst vertrouwd waren in feite betekenden.' {Als op de eerste dag,
Schizofrenie
In
etcetera 78 Q©t§ 57
het acteren. Wat betekent dit 'playbacken' voor hen? Hoe vertrouwd (of hoe vreemd) zijn deze beelden en dialogen voor hen? Kan deze tekst ooit hun tekst worden? Hoeveel van zichzelf kunnen ze kwijt in dit sterk gereglementeerde spel? Hoe lang leidt de imitatie tot een beter begrip, tot een beter spel, en wanneer moet je breken met het voorbeeld om als een persoonlijkheid op de scène te staan?
Tijdens de premièreweek maakten de kinderen weinig gebruik van hun bewegingsvrijheid, die dankzij de aanwezigheid van monitors en microfoons quasi onbeperkt is. 'Onvoldoende theater', 'te weinig toneelregie', werd hier en daar ge(m)opperd. Moet er dan meer gespeeld worden op de scène? Ik denk het niet.
De schizofrenie die de toeschouwer bekruipt - tussen film en theater, tussen herkenning en afstand, tussen tragiek en komiek -, vertaalt zich op het niveau van de kinderen in de gelijktijdigheid van imitatie en bewegingsvrijheid. In de loop van de voorstellingenreeks zal elk kind hier zijn eigen weg in zoeken. Nu waren er al enkele zeer mooie momenten,
zoals de scène waarin de jongens scanderen 'Laten zien! Laten zien! Laten zien!'. In de film dagen de mannen Ria (een schitterende
Acteren maakt mensen - en dus ook deze kinderen - ongetwijfeld alerter voor bepaalde levenservaringen. Al spelende zullen de kinderen de filmscènes steeds beter gaan begrijpen. Zal de impact van dit weten merkbaar worden in hun tekstzegging, in hun spel? Of voegen ze de beelden en teksten voorlopig gewoon toe aan het onoverzichtelijke arsenaal dat ligt te wachten op de sleutel van de herkenning? Voor later.
ÜBUNG
concept & idee
tekst & regie
acteurs film
acteurs scene
camera en licht (film)
lichtontwerp scene
decor & kostuums
filmmontage
compositie & muziekcoach
Auteur Marleen Baeten
Publicatie Etcetera, 2001-10, jaargang 19, nummer 78, p. 56
Trefwoorden übung • kinderen • josse • pauw • film • bewegingsvrijheid • imitatie • moppen • niemandsland • volwassenen
Namen Bernard Van Eeghem • CaTly Wij5 • Dirk Roofthooft • Geert Bové • Gent • George Van Dam • György • Het Net • Jasper Sturtewagen • Josse De Pauw • Koen Gisen • Koningin Elisabethwedstrijd • Lies Pauwels • Louise Carpentier • Marleen Baeten • Meulenhoff • Moppen • Oost-Europese • Phile Deprez • Philippe Digneffe • Pynoo • Riant • Romy Bollion • Ruben Impens • Stefaan De Rycke • Victoria • Vlamingen • üBUNG
Development and design by LETTERWERK