Mummy mummy Where did you go My mother was a woman A real woman Like women used to be In old times
When they were still in charge Instead of men The old times In the new times When men took over
The first thing they did was to create time
(...)
We create a system Men's work
Facts reason arguments conclusion It's teTTible It's too simple Men (...)
Some poets tell us Men gave women their power Because they created new life (...)
This divine fact gave women the right to rule Men were only thinking about having sex all day (...)
They discovered that having sex created life And as soon as they were sure they took over And they started to introduce their systems Their systems based on the fact that Having sex creates life One plus one is two (...)
Oscar van Woensel, Kassandra, speaking in twelve voices
ze experimenteert niet met verschillende maten en gewichten- balanceert ze op de grens tussen het louter mimen van de traditionele verschijning van de vrouw en het kritisch mimen. Toch wordt het, alleen al door de herhaling en door de verschillende rollen die de vrouwen spelen, duidelijk dat het narcisme gespeeld is. Het lieflijke wordt eindeloos herhaald, maar krijgt steeds een kwinkslag. Zoals de vrolijke kleedjes die tegenwicht kr ijgen van de zware bottines. Of zoals, aan het eind van de film Rosas deinst Rosas, de danseressen die als kostschoolmeisjes op een vrijdagavond de schoolpoort uitlopen. Maar dan volgt de vuist van De Keersmaeker. Een opgestoken vinger naar de man? Of een gevoel van onmacht?
Character construction
Anne Teresa De Keersmaeker hanteert een aantal strategieën om clichés rond mannelijkheid en vrouwelijkheid te ontrafelen. We hadden het al over de tegenstelling, zoals die tussen vrouwen in chanelpakjes en ruw vallen, over de herhaling, waardoor het verschil tussen geïdealiseerde beelden en lichamen op de scène duidelijk wordt, de uitvergroting -van verschillende vrouwelijkheden bijvoorbeeld- en de pose. Veel terugkerend is ook de ontdubbeling van personage en danser, of meerdere dansers die hetzelfde personage spelen. Zo is er een scène in Just Before waar twee mannen tegelijkertijd dezelfde vrouw beschrijven: één in een macho- en één in een politiek correcte versie.
Maar de kracht van het Rosas-oeuvre ligt 'in de angst voor het te
expliciete zeggen', aldus Marianne Van Kerkhoven: 'Wie geen directe mededeling doet, zoekt andere, rijkere wegen of omwegen om aan zijn gevoelens uitdrukking te geven.'14 Dat geldt hier ook: De Keersmaeker is veel subtieler in haar maatschappijkritiek dan bijvoorbeeld Pina Bausch, en spreekt zelf niet van strategieën, maar van 'in een bepaalde richting duwen'. Die gender-subtiliteit manifesteert zich het duidelijkst in een dansant-structurele voorstelling als Drumming, waar je op het eerste zicht niet van een genderspecifieke invulling kan spreken. De Keersmaeker: 'Drumming is meer gestructureerd volgens groep versus individu, maar toch krijg je ook hier koppels binnen individuele trajecten. Zo vormen Cynthia en Roberto een koppel: de openingsscène is Cynthia die danst en Roberto die haar spiegelbeeld danst.' De verdere opdeling noemt ze character construction: 'Cynthia is degene die leidt, die de basiszin uitzet, Roberto is haar partner, Martin is de vriend van Roberto, Rosalba laat zich door alle mannen dragen. Alix doet het met alle mannen: steeds dezelfde manipulatie, maar wel steeds korter.' Gender wordt hier een mogelijke verklaring voor de drive en emotie die je als toeschouwer voelt tijdens deze abstracte voorstelling. De character construction is een onderliggende laag die onbewust voor een bepaalde coherentie zorgt. Rain is explicieter, met een vrij traditionele mannenzin, met veel hoekige en valbewegingen, en een vrouwenzin die vloeiender is. Als de twee samenkomen, worden vrouwen, wier vrouwelijkheid wordt geaccentueerd in de doorschijnende jurkjes van Dries Van Noten, veelal gedragen.
22 ® ® ® etcetera 92
