De nutteloze helden:
De nutteloze helden
cembloux VAN BEN HAMIDOU
10 mei 1940.
reert het echter ook aan vandaag:
Om dat alles over te brengen, gaan de makers van de voorstelling heel omzichtig te werk. Of dat te maken heeft met hun benadering van het theatermedium, de omstandigheden waarin de voorstelling werd gemaakt, het door henzelf enigszins als heikel beschouwde thema, of de gevoeligheden van het zowel in- als uitheemse doelpubliek, is daarbij niet geheel duidelijk.
De voorstelling begint als een soort conférence. Touzani is bekend als stand-up comedian (cf. zijn recente
de opportunistische oproep van de toenmalige
Ben Hamidou neemt de meeste andere rollen voor zijn rekening: de moeder, het jeugdvriendinnetje, de wijkoverste, de generaal,
Ondanks de tragiek van het verhaal, is de toon van het stuk zeer licht en het spel doorgaans komisch. Rolwisselingen worden aangegeven door van houding, accent of taal te veranderen, wat bijna per definitie een karikaturaal effect sorteert. De vormelijk milde, maar inhoudelijk toch wel spitse vorm van spotternij die daarmee gepaard gaat, neemt -net als in Touzani's vroegere werk- in eerste instantie de
De tekst wordt gezegd in het Frans, occasioneel ook in het Nederlands (met geprojecteerde vertaling in beide richtingen) en heel af en toe in het Berbers. Het Frans is niet vrij van literaire ballast. In de verhalende passages haalt fraai geschreven tekst het daardoor een beetje op dramatische pertinentie. Het Nederlands klinkt dan weer wat te modern (naar woordgebruik her en der te anachronistisch) om te doen geloven dat we ons eigenlijk in 1940 bevinden.
Het resultaat van dit alles is een mooie, afgelikte, al bij al iets te brave en daardoor enigszins
kool-en-geit sparende productie. Een voorstelling die ongetwijfeld met de nobelste bedoelingen werd gemaakt, maar uiteindelijk niet de slagkracht heeft (of durft te hebben) die het nagestreefde doel beter zou hebben gediend. De toeschouwer wordt niet direct 'een geweten geschopt'. Hij krijgt een aantal feiten voorgeschoteld, maar op een eerder ambigue manier.
Deze benadering zal wel haar redenen hebben - misschien het ontzien van allerlei soorten lange tenen? Twee voorbeelden, het eerste veeleer vormelijk, het tweede inhoudelijk. Op een gegeven moment is er een liefdesscène tussen
Het opteren voor een Vlaming als reddende engel is in diezelfde optiek al even tlauw. Op feiten zal het wel niet steunen. Het
46
® ® ® etcetera 92
Bij nader toezien tekent het bevestigen van de
Anderdeels hebben diegenen die zich als 'vrijwilligers' hebben laten inlijven, dat ongetwijfeld gedaan uit economische noodzaak, maar ook uit goedgelovigheid, idealisme en/of opportunisme: de goede of slechte excuses die ook bij ons worden aangevoerd,
telkens het collaboratieprobleem ter sprake komt. De
Slotsom: het schandalige aan dit hele verhaal is niet alleen dat die duizenden jonge mensen het leven hebben gelaten, maar meer nog dat zulks gebeurde ter verdediging van democratische waarden die henzelf werden ontzegd en die hun huidige landgenoten nog steeds niet ten volle genieten. En dan nog ten voordele van mogendheden die (tenzij met woestijnstormen en raketinslagen) nog altijd te weinig doen om dat
doel in de hand te werken. Het mag hedendaagse jonge
Het focussen op het kleinmense-lijke aspect, de komische toonaard en het omzichtig vermijden van zelfs lauwe hangijzers, heeft niettemin ook een niet te onderschatten voordeel: de voorstelling oogst enorm veel bijval bij een verrassend breed publiek. Zelden zo'n heterogeen gezelschap naar een voorstelling zien kijken als hier:
wel met één kleine smet: de replieken in het Berbers worden in het Frans noch in het Nederlands vertaald. Wie ze begrijpt moet er in ieder geval heel hard om lachen. Lachen Berbers harder en vlugger dan wij? Of lachen ze ons vierkant uit? Na enig rondvragen blijkt het te gaan om onschuldige grapjes. Dat neemt niet weg dat de autochtone toeschouwer zich even uitgesloten voelt. Naar verluidt (en gezien de algemene teneur) was dat geenszins de bedoeling en is het dus jammer dat de eensgezindheid van de samenscholing enkele ogenblikken op de helling wordt gezet. Hoewel. In deze omzichtige voorstelling is het uiteindelijk deze kleine onoplettendheid die het best laat aanvoelen wat het is over het hoofd te worden gezien. Zowel in
Rud
GEMBLOUX
tekst Ben Hamidou,
productie KVS, vzw Smoners asbl,
premiere 21 februari 2004, de bottelarij (Brussel)
etcetera g 2 OOO
47
Auteur Rud Vanden Nest
Publicatie Etcetera, 2004-06, jaargang 22, nummer 92, p. 46
Trefwoorden hamidou • touzani • marokkanen • berbers • gembloux • gennaro • moktar • pitisci • fransen
Namen Acht-tiendaagse • Algerijnen • Antwerpen-Leuven • Belgen • Belgische • België • Berberversie • Brocoli Théâtre • Brussel-Namen • Cembloux van Ben Hamidou • De Bottelarij • Duits • EN SAM TOUZANI • Engeland • Engelsen • Fransen • Franstaligen • Gaston Hénuzet • Gembloux • Gennaro Pitisci • Go2war2.nl • Levant • Maghrebijnse • Marokkaanse • Marokkanen • Marokko • Marseillnise • Mohammed V • Moktar • Molenbeek • Mousta LaTgo • Nacer Nafti • Noord-Frankrijk • One Hitman Show • Peter Brook • Sam Touzani • Théâtre de l'Escalier • Vanden Nest • Veldtocht • Vlaamse • Vlamingen • Waalse • Wereldoorlog II • Wilfried • Zwart Afrika
Development and design by LETTERWERK