Kunst is een onderneming: Een case-study: Het Siemens arts program
EEN CASE-STUDY: HET SIEMENS ARTS PROGRAM
Kunst is een onderneming
I THINK BECAUSE FASHION IMAGES TEND TO PUT YOU IN A POSITION TOWARDS AN IDEAL,
In haar lange bedrijfstraditie om met kunst om te gaan, is Siemens in 1987 met de opstart van het
Vanuit het discours over de relatie tussen overheidssteun en steun uit de privé-economische sector en een omvattend zelfbewustzijn als
Een fundamentele motivatie om deze weg te bewandelen lag in de mecenaatstraditie die in het innovatiegeoriënteerde ondernemende imago van de firma verankerd zit. Via kunst- en wetenschapsstichtingen hebben de stichters van het bedrijf en de familieeigenaars hun cultuurliefde tot uiting gebracht. Als technologische onderneming heeft Siemens de gewoonte te innoveren en veranderingen vorm te geven. Met de oprichting van het
de de onderneming om het eigen innove-ringsdenken op cultuur toe te passen en het daar in de praktijk om te zetten. Hiervoor werden professionele curatoren aangesteld, en men zocht naar een structurele verankering: de bedrijfstop kreeg de rechtstreekse leiding over het
Deze organisatie toont, zoals het in een artikel van het muziektijdschrift
en tegelijkertijd zijn de economische voorwaarden van de kunstsector in de jaren '90 verscherpt door financiële besparingen door de overheid. Bedrijven, design en reclame zoeken actief toenadering tot de kunst. Wat staatsbudgetten niet meer kunnen uitgeven, moet in steeds grotere mate door de wetenschap opgevangen worden. Kunstenaars zijn daar gevoelig voor. Zal deze gang van zaken de hedendaagse kunst veranderen? Van beide zijden wordt het debat beladen met vooroordelen en wantrouwen. Eigenaardig genoeg laat zich dat vooral in de beeldende kunst steeds opnieuw voelen, terwijl het voorbehoud tegenover bedrijven vanuit de podiumkunsten, die minder duurzame producten creëren, beduidend geringer blijk te zijn. Engagement vanuit bedrijven wordt als 'sponsoring' gecatalogeerd en zelfs onderbouwd met aanbiedingen voor tegenprestaties.
Toen ik in december 2000 als theater- en dansdramaturg en festivalorganisator bij het
Rond 2002/2003 werd in Parijs, in nauwe samenwerking met de choreograaf
18
900 etcetera 99
WOULD YOU LIKE TO
tussen kunst en toeschouwer en zocht naar relevante en duidelijk waarneembare werksituaties los van de kunstinstituten. Er werd een eigen identiteit gecreëerd door direct op de maatschappelijke omgeving in te spelen met reële of symbolische handelingen, bijvoorbeeld door interventies in scholen of academies of zelfs op massa-evenementen waar dans tot dan toe geen plek had. Voor de buitenwereld waren de werkontmoetingen niet zichtbaar, zoals die tussen
Een andere reeks activiteiten onder de titel
Wanneer je je rechtstreeks in de structuren van een theaterbedrijf begeeft, betekent dat ook datje beseft dat een bedrijfsinterne kritiek misschien een beter effect sorteert dan commentaar van buitenaf. Deze overweging was ook de aanleiding voor een samenwerking met het
Een samenwerking met
mogelijkheid om een omvattend en in alle levenssectoren doorgetrokken thema als de performativiteit van het spreken transdisci-plinair aan te pakken. Uit dit gemeenschappelijk werkproces komt in februari 2006 een festival voort met de titel Say it now!, dat met voorstellingen over persoonlijke onthullingen, politieke redevoeringen en de thema's van vertellen en luisteren de aandacht vestigt op de manier waarop bepaalde kenmerken van een tijdvak kunnen worden geënsceneerd.
Bij heel wat kunstenaars valt een toenemende interesse in grensgebieden tussen wetenschap en kunst op te merken. Steeds meer voeren ze hun onderzoek in het middenveld tussen het cultuurinstituut en de dagelijkse maatschappij, en dat komt met mijn eigen werkstructuur overeen. Wanneer je tussen de kunst en de economie in staat, kan je per situatie projecten en discussies opstarten die in het alledaagse kunstenbedrijf niet of niet alleen gerealiseerd kunnen worden. Er worden werkomstandigheden mogelijk of er ontstaan samenwerkingen waarbij de eigen praktijk in vraag kan gesteld worden. De mogelijke dynamiek die zich in geroutineerde structuren voltrekt, is een artistiek onderzoeksveld dat cultuurinstanties met een krappe budgettaire situatie vaak slechts met moeite kunnen aangaan. Hier kan een flexibele organisator van buitenaf rugdekking bieden, als prisma fungeren of accenten leggen. Daarmee wordt de staat zeker niet van haar verantwoordelijkheid voor cultuursubsidiëring ontslagen, integendeel: zij wordt door de invraagstelling van perspectieven en door het initiëren van discussies op haar verantwoordelijkheid aangesproken. De organisator kan in de overheersende druk tot popularisering opnieuw duidelijke artistieke stellingname eisen. Door een nauwe samenwerking met kunstenaars, wetenschappers en organisatoren kan er zo steeds opnieuw ruimte vrijgemaakt worden voor bevraging of visioenen, ruimte voor experimenten en om zich te bezinnen over esthetische posities - in het beste geval ontstaat er zo ook ruimte voor nieuwe projecten.
Dat alles is mogelijk omdat het
door culturele activiteiten te organiseren die geen risico nemen; ook niet met de creatieve sectoren die onder het nieuw uitgevonden begrip 'creative industries' vallen. Naast de klassieke sponsoringkanalen, PR en reclame, is er momenteel een trend te merken ten gunste van de actieve sponsoring. Zo'n engagement is geen toeval. Het opkomen voor cultuur komt door de opwaardering van cultuur voor de realisatie van wetenschappelijke ambities.
Kunstenaars houden zich vaker intensief bezig met het analyseren van het fenomeen van een door economie gedomineerde samenleving en observeren de activiteiten van ondernemingen in de cultuursector met scepsis. Vandaar dat er voor politiek gemotiveerde kunstenaars in een samenwerking met het
Vertaling: Matthias Dusesoi
etcetera 99 009
19
Auteur Matthias Dusesoi
Publicatie Etcetera, 2005-12, jaargang 23, nummer 99, p. 18
Trefwoorden siemens • program • arts • samenwerking • kunst • ondernemingen • kunstenaars • economie • onderneming • activiteiten
Namen Association Edna • BE A MODEL FOR ME • Berlijn • Boris Charmatz • Duitse • Fared Armaly • Flash Art • Good Corporate Citizen • Kein Vorhang-kein Applaus • Kunstencentrum Vooruit • Kunstforum • Lukas Duwenhögger • Maria Eichhorn • Munchen • NTGent • Siemens Arts Program • Spex • Stuttgarter Schauspiel • THERE'S A • Tanzquartier • Texte zur Kunst • WHICH I DON'T LIKE • Wenen • William Forsythe
Development and design by LETTERWERK