CHOREOGRAPHIE
Karel Van de Woestijne, 1919-09-05
Source
N.R.C, 1919-09-05
Items that may be related to this text • More...
- ◼◻◻◻◻ Karel Van de Woestijne: EEN RUSSISCH DICHTER... 1921-08-25
- ◼◻◻◻◻ Karel Van de Woestijne: VACANTIEKRABBELS I... 1923-07-30
CHOREOGRAPHIE
Brussel,
Het oude heertje was blijkbaar nijdig. In de duisternis der zaal, tegen het felle tooneellicht aan, zag ik, vlak vóór mij, binnen een halos van veelkleurige klaarte, zijn vogelkopje bewegen, zoo driftig dat het mij rustig zien en genieten ontzegde en mij zelf korzelig maakte. Deze Mempêcheur de danser en rond" - hij was het in aller daad deze zwijgzame, maar te kriegelere aanklager, deze protestaanteekenaar-zonder-woorden maar die het te uitdrukkelijker in gebaren was, hij belette het egoïstisch genot van de eigene oordeelvorming. Want ik had mij van dezen avond eene nieuwe weelde, altans eene nieuwe streeling der eigenliefde voorgesteld: ik zou eindelijk weten wat ik moest denken over de Russische balletten.
Neemt het mij niet kwalijk: ik die de vaste overtuiging koester, op de hoogte der kunst van mijn tijd te zijn; ik, voor wien kubisme en expressionisme, voor wien vooral futurisme tot een vermoeid verleden behooren; ik die geen muziek meer genieten kan of zij moet uit China komen, tenzij ze, vier eeuwen vóór Christus, op het eiland Creta ontstond; ik die de meening ben toegedaan dat het schoonste vers in eene algebraïsche formule is te zien (wat zijt gij ver, unanimisme der jonge Franschen en imagisme der jonge Engelschen, om te zwijgen van het dynamisme van onzen talentvollen
Het is wel eenigszins mijne eigene schuld: vlak vóór den oorlog kregen wij hier eenige dansvertooningen, die ik helaas verwaarloosde, wellicht uit podagrischen nijd. Maar de groote schuldenaar is toch de oorlog: ook hiervan kan ik hem aanklagen, dat hij mij heeft belet, ijinski in levenden lijve te zien wippen. Is dit den oorlog een verwijt? Ik verhaast mij ontkennend te antwoorden: wij beleefden hier, zelfs in tijden van verdooving, emoties geweldig genoeg, om den Londenaars, die er zich aan vergaapten, het genot der Oost-Europeesche callisthenie te gunnen. Slechts één enkel maal onder den vijfjarigen volkerenmoord heb ik hartgrondelijk om gebrek aan schoonheidsgenieting getreurd: toen ik in de
Dit zou dus voor mijn esthetisch repertoire weer maar eens een verloren avond zijn; ik kon mij immers met de definitie niet tevreden stellen, dat een Russisch ballet is: het onhebbelijke schudden, tegen schelle beweging aan, van het hoofd eens ouden heêren. Ik zou mij dan ook op dien pijnlijken indruk verwijderen, toen daar ineens de oude heer-zelf voor eene heel wat betere definitie zorgde. Driftig boog hij naar de jonge vrouw, die naast hem zat, en die ik kende als eene trouwe bezoekster onzer modernste kunsttentoonstellingen. En ik hoorde hem zeggen:
- "Mevrouw, ik wist niet dat gij zoo onzedelijk waart!" Zij schrok, al glimlachte zij. Die glimlach zette hem tot nog grootere impertinentie aan. Hij vervolgde:
- "En zoo verstoken van allen geest, Mevrouw!"
Zij hief haar waaiertje op, een heel klein waaiertje, dat eene meeuw verbeeldde met uitgespreide vlerken. Zij tikte op zijne vingeren. Het vervulde hem met behagen, en zelfvoldaan ging hij met grijsaardsgratie kwelen: "Neem mij niet kwalijk, Mevrouw: niet zoozeer op u, als op heel uwe generatie, of heel dezen verderfelijken tijd heb ik het gemunt. Vrees niet: dit is de vrucht niet van eene vergelijking, want ik voel mij werkelijk nog te jong om een laudator der verleden tijden te zijn, die ik geenszins meer dan volmaakt verleden tijden acht. Elk het zijne, mevrouw: ik betreur wel eenigszins wat ik verloren heb, maar schat te hooger wat mij nog is gegund. Helaas, geef toe dat gij, ik bedoel: uw generatie, mij niet veel meer te bieden hebt.
"Want: wat biedt gij mij? - Onlangs ging ik naar de
"Dezer dagen ben ik ook naar "Le Coucher de la Mariée" geweest: die vertooning is wel heel erg meegevallen. Want hier was wel degelijk geest, en goede geest, hoe dan ook pastichegeest. Er was sentimentaliteit ook, Mevrouw, misschien een beetje valsche sentimentaliteit, sentimentaliteit zonder vlam, maar die mij, die de jaren 60 mocht beleven, toch aangenaam streelde als een geur van het verleden. Helaas, er komt een bed in dat stuk, mevrouw, een dom bed, en bed dat tot niets dient, doch.... dat zich aan de schrijvers had opgedrongen, omdat tegenwoordig geen enkel stuk nog succes kan hebben, waar geen bed in komt. En ook daar kan ik u geen geluk meê wenschen....
"Op geen van beide vertooningen mocht ik u ontmoeten, mevrouw. Gij zegt dat het daar de plaats niet was van eene vrouw die zichzelf respecteert. Laat mij toe, te glimlachen; laat mij toe, te zeggen dat zulke woorden ten hoogste in den mond van mevrouw uwe grootmoeder zouden hebben gepast, die zich, jong-gehuwde, ergerde om Madame Bovary en om de Fleurs du Mal, deze zedelooze boeken, waar zij trouwens in petto meê dweepte vanwege onze toenmalige sentimentaliteit, weet u. - Neen, heusch, mevrouw: "Le Coucher de la Mariée", noch zelfs "Phi-Phi" moesten u schandaliseeren, want, niettegenstaande het pessimistische cynisme der grauw-naakte dijen, niettegenstaande het onhebbelijk-onvermijdelijke bed, is er in beide stukken toch nog wel eenige geest te vinden: een geest uwer onwaardig, ik geef het toe, maar die....
"Gij duidt het mij heel zeker ten kwade, mevrouw, maar gij, die niet naar libertijnsche operettes en niet naar bijspelen-met-bedden gaat, gij komt naar de Russische balletten en bezoekt trouw de kinema, en zie: dat vind ik véél erger. - Wat immers maakt den bijval der kinema uit? Dat men er alleen bij kijken, niet eens bij luisteren en allerminst bij denken moet. Wat maakt den bijval der Russische balletten uit? Geef gij, bid ik u, zélf het antwoord.... Och, ik weet het, er is Mejuffrouw Cerny, onze danseuse étoile, heel wat oefening toe noodig geweest om zoo gratie-vol op te treden; en Delécluze is een goed décorateur; en
"Begrijpt u mij, mevrouw?: de Russische balletten, zoogoed als de kinema die gij wekelijks bezoekt, zijn er alleen voor onze zintuigen, en ten hoogste tot het schokken van onze grofste zinnelijkheid, eene zinnelijkheid zonder het excuus van nu en dan een misschien libertijnsch, maar dan toch geestig calembour. En dat is het diep-onzedelijke van uw gedrag, mevrouw. Gij wilt nog wel naar de komedie, maar op voorwaarde dat er niet meer gesproken worde. Zelfs de pantomime jaagt u schrik aan: zij kon eens eenige inspanning vergen. Terwijl het Russisch ballet, waar heel dikwijls de muziek geen ander belang meer heeft dan tot het regelen van passen en flikkers, waar het kleurig decor emotieloos, dewijl, bij definitie, louter decoratief is, waar...."
Het oude heertje zweeg: hij merkte ineens dat de zaal was leeggeloopen, dat het electrisch licht voor een helft uit was, en dat zorgvuldige ouvreuses de fauteuils met groene reepen lijnwaad dekten. Eerst dan bemerkte hij mijne aanwezigheid, en dat ik onbescheiden geluisterd had.
"Is u soms Meneer
Wij traden samen buiten. Het was een heerlijke zomernacht, één dier nachten waarbij men zijn hart haast hoorbaar kloppen voelt. "En nochtans....", eende het oude heertje....
N.R.C.,
Items that may be related to this text
- ◼◻◻◻◻ Karel Van de Woestijne: EEN RUSSISCH DICHTER... 1921-08-25
Paul Claudel • (author) Karel Van de Woestijne • russische - ◼◻◻◻◻ Karel Van de Woestijne: VACANTIEKRABBELS I... 1923-07-30
(author) Karel Van de Woestijne • russische • Nieuwe Rotterdamse Courant