"Doctor Johnson" op de planken. Een nieuw tooneelspel van G.K. Chesterton

Ellen Russe, 1928-02-10


Source

Jong Dietschland, 1928-02-10 pp. 89


Items that may be related to this text • More...

  1. ◼◻◻◻◻ Lode Monteyne: Nabeschouwing... 1928
  2. ◼◻◻◻◻ Lode Monteyne: Pieter Magerman: "Tr... 1928-02-18
  3. ◼◻◻◻◻ Anon.: Tooneel in Vlaandere... 1928-02-17

Doctor Johnson op de planken. Een nieuw tooneelspel van G. K. Chesterton.

Al sinds jaren is voor G. K. Chesterton Doctor Johnson (door Henri Brémond «Ie Socrate chrétien » genoemd) een figuur, waarvoor hij een diepe bewondering koestert. Deze vurige verdediger van de christelijke moraal, die leefde in een tijd van oneenigheid, frivoliteit, verwildering van zeden en uiteenvallen van het christelijk gezinsleven, heeft den schrijver van Magic geïnspireerd tot een tooneelstuk, dat gepubliceerd werd met een inleiding van den bekenden Jezuïet, Father Martindale, en waarvan de inhoud door Mev. Ellen Russe, in het letterkundig bijblad van De Tijd (Amsterdam), word weergegeven aldus :

« Het spel begint in Schotland op de Hebriden eilanden, waar zoo juist een Amerikaan John Swift aan land is gekomen met zijn vrouw Mary, een pittig, jong ondernemend vrouwtje vol toewijding voor haar man. Zij heeft er op gestaan haar man te volgen in zijn gevaarlijke onderneming, want Swift komt als spion van de Amerikanen om in Engeland poolshoogte te nemen van de stemming ten opzichte der Amerikanen. In dit onherbergzaam oord ontmoeten zij drie andere reizigers : het zijn dr. Johnson, Grant en den onafscheidelijken Boswell. Temidden der kale rotsen aan de zee ontspint zich dadelijk een hevig politiek debat, dat gevaarlijk dreigt te worden door de vurigheid der tegenstrijdige meeningen; de woorden Amerika, vrijheid en onafhankelijkheid, die Swift vol onvoorzichtigheid hier in de wildernis uitkrijt, werken op dr. Johnson als een roode lap op een stier. De zachte, tactvolle Mary slaagt erin den opvliegenden ouden heer telkens te temmen, door hem ontelbare kopjes thee aan te bieden, die hij gulzig naar binnen slaat. Swift en zijn vrouw hechten trouwens weinig beteekenis aan deze toevallige ontmoeting met den bizarren Engelschman en zijn vrienden, die zij nooit meer denken te zullen ontmoeten. Zij gaan naar Londen, waar Mary een « salon » sticht om al ontvangende John in staat te stellen onder het mom van litteratuur-gesprekken, propaganda voor Amerika te maken en de gedachten der Engelschen en de vele in Londen vertoevende Franschen te peilen. Politieke propaganda onder den sluier van kunst en letterkunde... ook in dit spiegelbeeld kan de tegenwoordige tijd zichzelf terugvinden ! Natuurlijk geven zij voor, uit Frankrijk te komen en hebben Amerika nooit bezocht en evenmin Schotland.

Het tweede bedrijf speelt in dat cosmopolitisch milieu te Londen ten huize der Swifts. In een dergelijk gastvrij huis, waar een ieder welkom is, brengt captain Drake (die de Swifts van spionnage verdenkt) quasi toevallig twee vrienden mee. Tot hun schrik herkennen de Swifts den ouden brombeer, dien zij in Schotland ontmoet hebben en wordt hij als, dr. Johnson aan hen voorgesteld. Boswell is natuurlijk meegekomen. Dr. Johnson zinspeelt onmiddellijk op hun vorige ontmoeting en de situatie van het echtpaar wordt hachelijk. Hierbij komt nog, dat John Swift onder de bekoring raakt van een intrigante Fransche markiezin en haar verderfelijke theoriën en meer tijd met haar doorbrengt, dan past voor een jong echtgenoot. Temidden dezer politieke en amoureuse intriges, waarin ook de beruchte avonturier Wilkes (een eveneens historische figuur) zijn dubbelzinnige rol speelt, staat dr. Johnson als een machtige, stoere rots van wijsheid, beleid, vergevingsgezindheid en gezond verstand, die de verwarde draden der individueele levens en der politieke drijfveeren uit den knoop haalt en weer effent, een ieder op zijn plicht wijst en hen ook in staat stelt die plicht te volvoeren.

Doordat G. K. Chesterton voor de belichting van deze figuur den vorm van het tooneelspel uitkoos, heeft hij dr. Johnson steeds het woord kunnen laten voeren hetgeen wel de meest karakteristieke wijze is om diens persoonlijkheid tot uiting te brengen. Het opbruisende, de geestigheid, de wijsheid, de scherpe tegenspraak, alles wat men uit de Boswell-biographie kent, vindt men hier terug, terwijl Boswell zelf als de trouwe metgezel en waarnemer ten tooneele gevoerd wordt. En door de verkondiging van dr. Johnson's theorieën wordt aan elke ontredderde maatschappij een wijze les voorgehouden : buiten de christelijke beginselen, die de dokter huldigt, en verdedigt, is geen werkelijk blijvend herstel voor de maatschappij mogelijk. »


Items that may be related to this text

  1. ◼◻◻◻◻ Lode Monteyne: Nabeschouwing... 1928
    (date-year) 1928 • tijd
  2. ◼◻◻◻◻ Lode Monteyne: Pieter Magerman: "Tr... 1928-02-18
    (date-year) 1928 • (date-month) 1928-02
  3. ◼◻◻◻◻ Anon.: Tooneel in Vlaandere... 1928-02-17
    (date-year) 1928 • (date-month) 1928-02