Uit het werk van Cissy van Marxveldt waait ons een geur van karnemelk tegen. Het is gezond, netjes en fatsoenlijk als de Zondagsche boezelaar van een huisvrouw, die vooral gesteld is op huiselijke orde en die haar inboedel vol overgave met boenwas streelt, terwijl zij aldoor denkt aan Wim, den oudsten zoon, die, trots van het gezin, dank zij het eerstgeboorterecht, nu met de eerstejaars college loopt en zich zeer zeker zal opwerken tot een nuttig element in onze samenleving. Af en toe gaat mevrouw buurten want Corrie van daarover, je weet wel, de dochter van den handelaar in grutterswaren is voor Wim nou eens een mooie partij en mogelijk komt Wim dan later wel in de zaak. Corrie's snoetje is trouwens lang niet onaardig, ofschoon die sproeten haar wel een ietsje ontsieren, en zij mag Wim graag. Kortom Cissy van Marxveldt's werk zit boordevol met die specifiek-kleinhollandsche en hypocritische knusheid waaraan iedere flapuit, en zoo zijn wij toch nietwaar, de morsige broertjes, uit het Zuiden, vierkant maling heeft.

Cissy van Marxveldt roept voor ons het vizioen op van klare kanalen, klinkerwegen, de plaag der dorpen in den vorm van een fiets, reuzeleuke kransjes, fuifavondjes op de Soos, kortom al de genoegens van het Hollandsche gezelschapsleven in zijn meest onuitstaanbare en aanstellerige uitingen. De voornaamheid evenwel mag niet in het gedrang komen. Opgelet als een Nederlander in de buurt komt. Alles mag, als de voornaamheid er maar niet onder lijdt. O, Nederland, land van degelijkheid, vol geestelijken bloei, waarom hangen aan de huisgevels op uw grachten nog spiospiegels. Waarom die beschaduwde keerzijde aan een nationaal karakter, dat opstuwt in intens geestelijke bedrijvigheid ? Waarom ook in uw beschaving die vormelijkheidsexcessen, waardoor het leven tot een gefingeerd schouwspel omslaat ? Dit stukje zit vol lol (U permitteert me stellig deze uitdrukking, o allerbeminnelijke Haagsche dame) d.w.z. de pretmakerij erin heeft zoo ongeveer niks spontaneïteit, is wel opgeschroefd met al de jolijt die een overbeschaafd hersenwerk zooal kan saamlezen. Triomf van het gezond verstand. Zegepraal van het « fatsoenlijk moppie » waarbij de heeren brullen en de dames kirren tusschen twee teugjes aan de theetas. Laat ons 'n Zomerzotheid noemen de verheerlijking van de weekeindlevenslust. Meisjes in roode jurkjes (een strandpyjama wou ik wel graag, maar Ma vindt het niet netjes) jongeheeren in pofpatalon, die het universum overschouwen door een Harold Lloyd-bril.

Cissy van Marxveldt kan aanzien worden als een litteraire exponent van de kultureele middenstanders.

Het geval waarvan hier beslag wordt gemaakt, is de schuldelooze kinderachtigheid zelf. Recept « De Tante van Charley ».

Een kakelende hoop jongelui die zich, als gold het een staatszaak, interesseeren aan het travesti van een stunteligen boeren jongen, die voor meneer pozeert en van meneer, die anders geen democraat is, maar die voor de leute toch niet aarzelt zich in een chauffeurspakje te steken. Het standsgevoel behoudt evenwel zijn rechten en alles komt finaal in orde, doordien afstanden en verhoudingen op hun normale maat worden terug geleid.

Er ligt over dit alles een enorme zelfgenoegzaamheid, een pretentieus voldaan-zijn dat de brooze overwelving is van geestelijke armoede.

De boerenjongen moet bij deze beschaafde lui natuurlijk met al de argeloosheid van den onnoozelen hals worden bekleed, en de gentleman-chauffeur mag zijn vermomming niet al te levensecht maken. Per slot van rekening is er toch wel een onderscheid niet waar ?

Het studentenleven in Vlaanderen is misschien onbehouwener en ruwer. Maar er borrelt een open geestdrift uit op, die hier tevergeefs wordt gezocht, en nochtans gaat ten onzent met den weekend de mooie studentine niet met haar jongen « uit logeeren ».

Achter dit scherm van fatsoen woekert bij de overmoerdijksche jongelui maar al te veel zedelijke verwildering, waartegen onze studentikoze drinkgelagen per slot als een simpel vermaak afsteken, spijts hun uitbundigheid en hun rumoerige grootspraak.

Wij hebben heelemaal niks tegen den hollandschen volksjongen, die geen blad voor den mond neemt, maar deze afgeborstelde heertjes met beschaafden kout en die keurige nufjes vol oppervlakkig gebazel zijn voor onze aandacht geen knip waard. Het bakvisschenkwintet werd vol jeugdvuur vertolkt door dames Loosveldt, Cammans, Van Santvoort, Oevers en Wassermann. Een vinnig kakelkoor. De vrouwelijke humor schoot zijn pijlen. Zegging was rad en ratelend.

Jan Cammans was de zondenbok-boerenkinkel. Nee maar zoo open en gul als J. Cammans hoort men toch niet thuis in een fatsoenlijk gezelschap. De kieskeurige tante (Mevr. Bertrijn) zal aan dit losbollig gepraat wis en zeker een beroerte hebben gehaald.

Willem Cauwehberg, het brutaaltje, wiens stem er een is met bicepsen, zoo zwelt, zij stijlloos uit, kweet zich uitstekend van zijn taak.

Willem Condès en Ch. Janssens waren de vlegelige bondgenooten van deze schuldelooze samenzwering.

Een bravo'tje voor D. Belloy. Het samenspel klopte als een bus en zijn interieurs waren zoo kleinburgerlijk in een hoekje bij het raam als wel niet de bedoeling van den auteur zal geweest zijn. Maar hulde aan de gordijntjes. Het bosch was maar kreupelig.

Wij hopen, dat de heer D. De Gruyter niet meent onze Nederlandsche tooneelletterkunde een dienst te bewijzen, door de romans van C. van Marxveldt speelbaar te maken. Deze lectuur is immers maar te verorberen als gebakjes, zoeterig als een reep sjokola.

Maar dat de heer Benoy hiermee publiek wil lokken, kan ons niet anders dan als een misrekening voorkomen. Andermaal herhalen wij dat hij het aan ons publiek verschuldigd is, de jongste Duitsche tooneelletterkunde nu eindelijk de eer van het voetlicht te gunnen.

Vermits met het zoolang beloofde «Napoleon greift ein» van Hasenclever nog wordt getalmd, waarom krijgen we dan geen Sternheim «Burger Schippel» «der Snob», «die Kasette » e.a..? De onbedaarlijke Molièretrant waarin deze stukken geschreven zijn is een waarborg dat zij nokvolle zalen zullen lokken.

Victor J. Brunclair.