VICTOR J. BRUNCLAIR

dichter, roman- en tooneelschrijver; recensent voor den Kon. Ned. Schouwburg aan dit blad.

Wij hebben ons altijd verzet tegen de huldiging van het taalbeginsel in kunstaangelegenheden.

Het praedicaat « Vlaamsche » Opera is nonsens.

Zegt men « English Covent Garden », « American » Metropolitan Opera of « Deutsche» Staatsoper ?

In kultuurlanden denkt men er niet aan een muziekinstituut nationalistisch of regionalistisch te doopen. Van onze Opera hebben de flaminganten willens nillens een vechtmachine moeten maken, haar kultuurzending werd dus verpolitiekt. De benaming «Het lyrisch Tooneel » was de eenig-geldige. Want het spreekt van zelf dat een zangtooneel van onzen bodem Nederlandsen van uitdrukking zijn moet. Wij kunnen nochtans wel begrijpen dat men in het wordingstijdvak van ons gezongen tooneel tegenover den vloedgolf van verfransching en ter bevestiging van onze autochtone kultuurwaarden een klemtoon heeft willen leggen op het « vlaamsche» karakter van deze opera. Plaatselijk gezien kon dit belang hebben, immers de « Royal » was in onze eigen veste, de citadel van Vlaamsche volkskracht.

De vermuilezelde bourgeoisie zag haar laatste bolwerk gesloopt. Maar de heer K. Huysmans die voor geestelijke kapriolen en paradoksen zeer stellig een zwak heeft, legt door zijn tweeslachtige oplossing van het operavraagstuk den worm aan de instelling, die in het teeken van P. Benoit, Blockx, Keurvels en Fontaine staat.

Wij zijn geen bekrompen francophonen en het eerder exclusivistische standpunt van de eerste Vlaamsche zangpioniers heeten wij over heer de lijn overwonnen. Er is een Nederlandsch zangtooneel en zij die bij zijn ontwikkeling betrokken zijn zorgen er ongetwijfeld wel voor dat het niet aan den grond loopt.

Nevens het vaste repertoire dat door de directie integraal Nederlandsch moet worden gehoudem, kunnen de gastvoorstellingen een zoo universeel mogelijk karakter dragen. Wie op het lyrisch tooneel een Russische zangtroep speelgelegenheid toekent zou blijk geven van geestelijk intolerantisme, indien hij dezelfde speelgelegenheid; weigerde aan Fransche operagezelschappen van buitenlandsche herkomst. In ons land is de kultuurstrijd lang niet uitgestreden en wij koesteren geen illusies omtrent de bedoelingen van de machthebbers in dit opzicht.

Op ons lyrisch tooneel bijv. asiel geven aan den troep van den Muntschouwburg is een zaakje waaraan wij bekocht zijn. Wordt ons als tegenprestatie in dezen ruilkoop speelgelegenheid geboden voor den troep van de VI. Opera achter het voetlicht van de « Monnaie » dan willen wij deze transactie wel aan, omdat wij weten dat duizenden Vlamingen te Brussel hunkeren naar Nederlandsch gezongen tooneel.

Als de heer Huysmans deze richting uit wil, dan denke hij eraan : Voor wat, hoort wat.

Maar volkomen idioot is zijn voornemen om de eigen spelers van het lyrisch tooneel (opgepast heeren, een geestelijk handstandje van K. Huysmans) voortaan ook Fransch te laten zingen.

Wij zullen ons niet beroepen op de assche van onze kultureele stamvaders maar zulk hybridisch voorstel bewijst ten overvloede:

1° Dat Huysmans zich heelemaal niet bezorgd maakt om de levensvatbaarheid van onze Nederlandsche kultuur te handhaven.

2° Dat hij rondloopt met een banale dozis schrik voor de laatste der frankiljonsche Mohikanen.

3° Dat hij zich aan een originaliteit te buiten gaat waarvan ons nationaal gezongen tooneel het gelag betaalt.

4° Dat hij den in kultureel opzicht vervelenden om niet te zeggen, schadelijken taalstrijd van uit een ten doode opgeschreven veste overplant naar het middelpunt zelf van ons gezongen tooneel.

De « Royal » was het laatste schuiloord voor vermemelde gagas, Franschonkundige slagers, natiebazen of stouwers. Tijdens de pauze werd alleen nog door de reporters van «Matin» en «Neptune» en hun aanhang, Fransch gesproken.

Wat dan met al dat geraas over de rechten der minderheden?

Wij hebben altijd op de ultieme voorlijn van de Vlaamsche weerkracht gestaan en onze meening staat dus vast: wij negeeren deze minderheden. Maar even een overstapje naar het Belgicistische standpunt van Huysmans : Krijgen de Vlamingen te Verviers of te Brussel Vlaamsche Opera? Waarom gunt men dan de Walen te Antwerpen Fransche Opera?

Huysmans houde op zoo verachtelijk en ondapper te transigeeren. Voor de stemming doen wij hier een beroep op den gemeenteraad : Zegt Huysmans, dat zijn burgemeesterschap staat of valt met dit onzalig monsterkoppelingsvoorstel, geen oogenblik geaarzeld dan. Men hebbe voor Huysmans slechts het eenstemmige antwoord : « Val om !»

Vrij van eiken aanslag blijve « het lyrisch Tooneel ».

Geen eklektische; knoeierij die het voorwendsel worden moet om de verfoeilijke tweetaligheid weer in te luiden. De « Théâtre Royal Français» is dood ».

Handen af van « Het lyrisch Tooneel » !

Leden van de Gakvo! In deze voor ons lyrisch tooneel zoo gewichtige aangelegenheid vergroot de verantwoordelijkheid van uw taak. Wij dankten vorig seizoen aan uwe stipendia ettelijke waardevolle vertooningen. Vermoedelijk zal in de huidige omstandigheden getracht worden het monstervoorstel van Huysmans door uw steun te laten sanctionneeren. De eenige gedragslijn voor Gakvo is deze : Wil Gakvo werkelijk zijn faam van « Vrienden van de Vlaamsche Opera » waardig blijven, dan dient deze groepeering' ingeval het nefaste plan Huysmans doorgaat, aan de opera allen geldelijken steun te onttrekken. Zoo zal dan worden verhoed dat de gelden een voor onze kuituur niet bevorderlijke bestemming krijgen. Wil dit lichaam niet den indruk wekken, dat de bezorgdheid om de VI. Opera een schijngebaar is, dan worde als conditio sine qua non gesteld : dat de operadirectie van de door Huysmans voorgenomen Fransche vertooningen moet afzien. « Gakvo » in de eerste plaats zal begrijpen dat het hier gaat om het onvervreemdbaar levensrecht van ons gezongen tooneel en dat de medeplichtigheid aan het Huysmans-plan de Gakvo zou maken tot een grafdelver van de instelling, wier bestaan ons door den met burgemeesterlijken willekeur en oppervlakkige nonchalance beraamden aanslag dubbel heilig is geworden.

« Gakvo » wij rekenen op uw beginselvast optreden. Victor J. BRUNCLAIR.