Brussel heeft sinds eenige maanden zijn avant-garde-tooneelgezelschap. Het "Théâtre du Marais" is namelijk te zeer een ordentelijke schouwburg geworden, dan dat hij nog als voorpost kunne worden beschouwd. "Avant-garde" wil immers altijd in zekere maat zeggen : wanorde, armoede en idealisme. De bestuurder van den Marais-schouwburg weet zijn idealisme te beheerschen door een bewonderenswaardige Angelsaksische nuchterheid, die wij zoo vaak mogen apprecieeren in zijn rollen, en die een schouwburgbestuurder zoo uitstekend te pas komt. Anderzijds is geheel zijn werking door een schoone en stijlvolle "orde" geregeld, en hieruit spruit dan onder meer voort, dat vrouwe Armoede in het "Théâtre du Marais" niet in een vergulden zetel troont. De schouwburg van den heer Delacre leeft.
Uit deze verheugende verschijnselen is de "Groupe Libre" geboren. Hij is gevormd door enkele dappere tooneel-artisten, die "nieuwe" stukken willen voorbrengen op een "nieuwe" wijze en die een onderkomen zochten in een bioscoopzaal van den Leuvenschen steenweg, tot modern theater herschapen. Leider van het nieuwe gezelschap is Raymond Rouleau, zelf een der knapste spelers, die Delacre vormde -- en reeds het feit, dat deze bekwame jonge man aan het hoofd der onderneming staat, liet ons vermoeden, dat hier ook niet van "wanorde" zou sprake zijn. Mij dunkt, dat ik het best alzoo het ordewoord van den heer Rouleau kan formuleeren :
1. Idealisme zooveel als ge maar wilt.
2. Armoede zoo weinig mogelijk.
3. Durf.
Dit laatste geeft de "Groupe Libre" zijn bestaansreden. Zonder blind te grijpen naar alles wat maar exentriek is, zal Raymond Rouleau "durven" wat het "Théâtre du Marais" niet durven kan, omdat het "Théâtre du Marais" een regelmatige schouwburg is geworden met een vast en zelfs talrijk publiek. Rouleau werkt trouwens in akkoord met Delacre. Dit moge o.m. blijken uit het feit, dat Rouleau van af dit seizoen ook in den "Marais" voor sommige stukken de regie zal waarnemen. Deze getroffen maatregel pleit heelemaal ten gunste van Delacre; het is in de eerste plaats van zijnentwege een onmiskenbare handigheid en ook het bewijs, dat hij onder zijn "pensionnaires" diegenen weet te waardeeren, die blijk geven van initiatief en kunde.
Dat heeft Rouleau gedaan in de twee vertooningen, welke hij reeds gaf en waarvoor hij in de Belgische hoofdstad heel wat belangstelling wist te verwekken. Hij wordt trouwens uitstekend bijgestaan door een kring goede vrienden en rijkbegaafde artisten, onder wie ik in de eerste plaats noem mej. Tania Balachova, een jonge actrice van Russische afkomst, die in de gegeven spektakels getoond heeft over welk zeldzaam talent zij beschikt. Nog maar zelden zag ik een vrouw met zulke voornaamheid spelen. Bovendien belet het streven naar stijl deze actrice niet hare rollen te "leven". Haar gestyleerd spel verdort nooit tot cerebraal maakwerk, maar toont ons uitdrukkelijk dat moderne tooneelspeelkunst geenszins levensechtheid uitsluit. Zij bezit tevens de lieve gracie der ingénue en de dramatische kracht van een eerste-plan-rol. Haar eerste optreden als de vrouw in "R.U.R.", was voor het Brusselsch publiek een openbaring -- en dat heeft niet het minst er toe bijgedragen om voor het gezelschap van Rouleau die belangstelling in het leven te roepen, welke dit gezelschap in zoo ruime mate verdient. Reeds omwille van het publiek, dat er komt, zijn de matinee's van de "Groupe Libre" prettig, eigenaardig en pittoresk. Gij zijt er in een midden dat u de onmogelijkste excentriciteiten zou doen slikken -- want ik moet zeggen : dit publiek is vaak meer modern dan wat vertoond wordt. Gij vindt er communisten, flaminganten, fascisten, surrealisten, kubisten, mooie langharige artistenkoppen, die trouwens als groote anachronismen aandoen naast de bleeke gladgeschoren modern-style-schilders, wier oogen tintelen achter zwart-omringde brilglazen (ze gelijken allemaal op Harold Lloyd), studenten, gewichtig doende meisjes met zeer, zéér kort geknipte haren ('t lijkt een rivaliteit zonder weerga), rumoerige journalisten, al de zonen van de Brusselsche personaliteiten (het jonge geslacht, wat!) benevens al wat Brussel telt aan actrices, theaterdirecteurs, danseressen, literatoren. Dat krioelt dan allemaal dooreen, onder de pauzen, in de hall van voornoemde bioscoop. Aan de wanden hangen ultra-moderne schilderijen. In de hoeken staan exempels van ultra-modern beeldhouwwerk. Daarrond wordt dan gediscussieerd, heftig, vol heilige overtuiging onder den meewarigen blik van een politie-agent, die óók daar de orde handhaaft en over het tentoongestelde oogenschijnlijk "zijn idee" heeft. En een nerveuze meeslepende jasz-band onderlijnt het rhythme der gesprekken, verscherpt nog het combatieve dezer atmosfeer. Het is een zeer twintigste eeuwsch beeld van de thans heerschende verwarring. Gij leert er veel, gij doet er hoofdpijn op, en gij zijt tevreden.