Acht dagen later dan eerst voorzien was (uit oorzaak van den nationale rouw) heeft de Koninklijke Vlaamsche schouwburg Zaterdagavond zijn openingsvoorstelling gegeven. De belangstelling was vrij groot en onder het publiek herkenden wij verscheidene personaliteiten uit de Vlaamsche wereld der hoofdstad, zooals de hh. Jef Mennekens, Van Buggenhout, P. F. De Roy, Ern. Claes en Mevr. Stephanie Claes-Vetter, enz... Ook de h. Willem Gijssels uit Antwerpen, wien wij de uitstekende Nederlandsche vertaling van het te voeren drama te danken hebben, had er aan gehouden de voorstelling bij te wonen.

Straks zal het 35 jaar geleden zijn, dat "Le Cloitre" van Ern. Verhaeren, voor de eerste maal te Brussel werd opgevoerd. Dit geschiedde namelijk op 20 Februari 1900 in den Parkschouwburg. Het stuk behaalde een flink succes en in Mei daaropvolgende ging het reeds in het "Théâtre de l'Oeuvre" te Parijs.

Verhaeren was 45 jaar toen hij dit drama in verzen en proza voltooide. Het tooneelstuk was een nawerking van vroegere dichterlijke inspiratie.

Men weet dat Verhaeren zijn kinderjaren heeft doorgebracht te St. Amanda, aan de Schelde, waar hij trouwens geboren werd. Een uur gaans van daar ligt Bornhem waar vader Verhaeren met zijn zoon op bedevaart placht te gaan naar het [onleesbaar] klooster. Dan vertrokken zij reeds om half vijf in den ochtend en de visioenen der witte monnikengestalten in het koorgestoelte moeten wel een fellen indruk hebben gemaakt op de verbeelding van het kind, want de tweede bundel verzen dien de dichter uitgaf (hij was toen 31 jaar) heette: "Les moines". Het droombeeld van het kloosterleven heeft hem niet meer losgelaten en zoo is de kern aan 't rijpen gegaan die ten grondslag ligt aan het dramatisch gegeven van "Het Klooster".

Binnen het bestek van vier bedrijven ontwikkelt zich hier eene actie die zuiver innerlijk is. Wij zouden haast zeggen: cerebraal. In "Het Klooster" komt het tot een loutere botsing van hartstochten, aangevuurd door al te exclusieve verstandelijke drijfveeren. Deugden als nederigheid en deemoed groeien in dweepzieke breinen wild uit tot verfoeilijke ondeugden als trots en hoogmoed. Voegt daarbij de gewone menschelijke gebreken, zooals afgunst, nijd, ambitie, en men krijgt allicht een beeld van de conflikten die binnen de muren van dit klooster des te heftiger oplaaien daar zij gretig voedsel vinden waarvan al deze monniken zijn doordrenkt.

De vertolking van het stuk staat op een hoog peil. De ongemeen dramatische hoofdrol (Dom Balthazar) wordt op werkelijk aangrijpende wijze geïnterpreteerd door Gust Maes die hiermede een schitterende herintreden doet in den schouwburg der Lakenstraat waar bij hem een paar jaren noode hebben moeten missen. Het tooneel van zijn openbare biecht voor de verzamelde monniken en het eindtooneel waar hij tijdens de mis van achter de traliën zijn vreeselijke schuld uitgilt voor al de aanwezigen in de kerk behooren tot de ontroerendste momenten van den avond. Rudolf Dubois treedt als gast op in de prachtige rol van de prior. Hij gaat er met lijf en ziel in op, met zoo'n volkomen overgave dat hij op zekere oogenblikken zelfs zijn waardigheid als prior even dreigt in 't gedrang te brengen. Jan Clercx is een scherp uitgeteekende Pater Thomas en Arthur Bouchez een edele, gloedvolle Dom Markus. Maar nog het meest heeft ons genoegen gedaan de Dom Militiaan van Adolf Denis. Zijn verschijning als oud kramakkelachtig paterken, zooals men er vaak tegenkomt in de kloosters, is telkens een feest voor oor en oog. Daar gaat werkelijk emotie van uit.

De regie van Gust Maes is voortreffelijk. De zorg waarmede zij is ineengezet is in 't oog loopend. Zoo biedt het laatste bedrijf een ensemble in een kader dat onvergetelijk is.

De Koninklijke Vlaamsche Schouwburg heeft zijn nieuw seizoen in gunstige voorwaarden ingezet. Het succes, Zaterdagavond, was dan ook groot. Na elk bedrijf moest er verscheidene keeren worden gehaald en na afloop der vertooning werden Gust Maes en Dolf Dubois onder luid applaus met bloemen bedacht. Het was verdiend.