Niet lang geleden verscheen een nieuw spreekkoor van Gery Helderenberg, n.l. "Glorie van den Arbeid". Alles samengenomen is het de beste spreekkoortekst, die we van deze auteur kregen en hij is werkelijk goed ook. Het thema is zeer eenvoudig: tegenover de materieële ontreddering en de stoffelijke noodtoestand die daardoor voor de werkman het aandeel werd, is maar één uitkomst: het geloof en de zedelijke waarden; maar één hoop: de christene arbeidersjeugd in de bevruchtende kracht van haar heerlijke leus: fier, rein en blij! Deze tekst steekt eigenaardig af bij wat die auteur ons vroeger bracht. Hij vertoont dezelfde verfijning, dezelfde ciseleering voor klank en rhythme die al het dichtwerk van dezen artist kenmerkt. Dezelfde liturgisch-ascetische, eucharistische inslag. Bovendien is hij veel gespierder, veel dynamischer in vers en vaart dan al het voorgaande en van zoo simpele bevattelijkheid, zonder slordig of banaal te worden, dat het werkelijk geknipt lijkt voor de K.A.J.

Daar had "Glorie van den Arbeid" ook moeten voor dienen, was er geen speld voor gestoken geworden. Wat die speld was en wie ze stak, wie zal het uitmaken? Feit is dat "Glorie van den Arbeid" niet aan de orde kwam. In de plaats daarvan kwam een tekst die geen tekst is, in dien zin... Primo: dat de inhoud geen gebondenheid vertoont. Secondu: dat, behoudens opvallende gelijkenis in woord en vers en heele strofen zelfs met den tekst van G. Helderenber, de rest alle waarde en alle vitaliteit mist. Geen klank, geen rhythme of gedachteninhoud. Tertio: dat, wat overbleef, tot een wanschapenheid werd misvormd door het Belgische procede van het meest potsierlijke bilinguisme.

Die tekst is uitgevoerd in het Brusselsche Heiselstadion, op een wijze die ik me nu nog niet realiseer en waarvoor ik maar een verontschuldiging vind: dat Lode Geysen niet slapen zal voor hij een schitterende weerwraak naar geest en uitvoering zal hebben genomen. Daar was nochtans een "succès fou". Laten we ernstig zijn. Dat enthousiasme ging naar de alleszins prachtig-geslaagde machtsontplooiing en de heerlijke belijdenis: niet, ik hoop het althans voor allen en ieder van de enthousiasten, naar het spreekkoor en zijn uitvoering. Kom nu ook niet aandragen met de dooddoener dat het om de "belijdenis" gaat. De vraag is of de belijdenis minder echt en diep en treffend zou zijn als ze in een mooie vorm geschiedt, of zou de belijdenis daar niet een heel boel bij te winnen hebben? Of zou de liturgie van haar mooie uiterlijkheden ontdaan nog zoo ingrijpend werken als ze slordig of nalatig wordt uitgeoefend. Het tegendeel zou licht te bewijzen zijn met getuigenissen zoo van gewone gelovigen als van niet-begenadigden. De eerlijkheid zegt dat iedere schoonheid die we moedwillig of lichtzinnig aan een katholieke levensuiting onthouden, een roof uitmaakt op haar innerlijke levenswaarde. En "de nieuwe jeugd" van tekst en uitvoering was een kemel van belang.

Misschien toch kunnen we er een les uithalen. Massa of spreekkoor heeft hier geen belang. D'r zou kunnen een grens bestaan voor het aanwenden van stem-materiaal. Werd die hier overschreden? Zou het dan niet beter zijn in 't vervolg meer bedacht te zijn om een bewegingskoor met voorzegger en eventueel massa-liederen. Zijn we op dat punt iets gevorderd, dan is de uitvoering te Brussel niet heelemaal nutteloos geweest.