Er was veel moois en zinrijks aan de vertooning van "David" door de Katholieke Gilde van St-Niklaas, onder regie van Michel van Vlaenderen. De regisseur had een uitstekende tooneelmatige oplossing gegeven aan de reeks drama-fragmenten waaruit Feber's "David" is samengesteld: een linker bijplan met trapjes dat dienst deed in het geheel van het decor, maar wanneer het van de rest van dit decor werd afgescheiden evenzeer tot eigen kleine scène diende. Door het heenschuiven van een fantastisch doek over driekwart van het volledig tooneel kon telkens, met de voorname hulp der belichting, als een geheel ander milien worden opgeroepen. De kleuren waren warm en trotsch, en alleen schaadde de grilligheid in allerlei lijnen die op kleeding en doeken was gelegd: dit stoorde den geest van het stuk. Vondsten en geestige grapjes in kleur en plastiek hebben slechts goede waarde wanneer zij de uitdrukking van den geestelijken inhoud van het werk ten goede komen. Hier waren zij minder passend toevoegsel. Maar naast dit was er heel wat dat door kleur en vorm hevig opwekkend werkte.

De algemeene gang van het spel was stijlrijk en over 't algemeen boeiend en vlot. Daarin stoorde echter herhaaldelijk een zwakke declamatieklank van verschillende acteurs, hun realistisch gebaar en hunne realistische gangen. Er ontbrak op verschillende oogenblikken in het spel: voldoende sterke lyrische bezetenheid, en ik had ook gaarne feller de daverende oud-Testamentische kracht gevoeld die woedt in dit drama van Feber.

Want deze oud-Testamentische tragiek heeft Feber in heeten dramatischen adem uitgestooten, ondanks een taal die slechts geringe dramatische kwaliteiten bezit. Er leeft een groote vaart in dit drama van "David", wiens zonde van overspel hem tot moord leidt en over wien de ontzettende tuchtiging komt van God: zijn heele huis zal opstaan om hem te slaan en over heel Israël zullen de kalamiteiten komen door de zonden van zijn koning losgehaald. Zijn kinderen worden geesels Gods, zijn liefde verderft tot haat, één zonde van wulpschheid brengt wulpschheid over een heel rijk en met haar de ondergang. Wanneer de boete is vervuld en David weer gezuiverd regeeren kan, zal Bethsabee, om wiens lust heel dit volk heeft geleden, nog slechts als een beeld van waanzin David's verdere jaren mee-schrijden.

Dit is een voor-beeld voor heel onzen tijd, en noch de monumentaliteit noch de aktualiteit van dergelijke katholieke dramatiek kunnen ons ontgaan. Al hoort zij tot het soort van katholieke kunst die niet gevaarloos is: omwille van de verbeelding die zij opwekt, omwille van de lagere realiteiten waarvan de toeschouwer, bedorven door een tijd van naturalistisch tooneel, gemakkelijk het verhaal van deze zonden toetrekt.

Maar ontzag zal eenieder er voor hebben, meen ik. En waardeering voor veel prijzenswaardig in insceneering, spel en inkleeding. Opmerkingen die ik hooger reeds maakte komen hierop neer: de regisseur hangt nog met volle vezels vast aan realistische tooneelwijzen. Het is een gestyleerde compromis-kunst die hij voortbrengt. Maar daardoor waren er soms zoo'n lange hiatussen waarin de spanning zakte. Daardoor was ook het rythme weleens te weinig gebonden. Onder de spelers werden de belangrijkste uitbeeldingen bereikt door de acteur die Absolon en de actrice die Tamas vertolkten. Zij hadden ook het meest lyriek in stem en stand. David bezat in de stem een klank die de tragiek van deze koningsfiguur bijwijlen schoon liet opklinken, er haperde echter iets aan zijn uitbeeldingskracht waardoor de forschheid der dramatiek van enkele tooneelen erg werd ingehouden. Daarenboven had hij een zwakke vertolkster van Bethsabee naast zich. Maar enkele stil-smartelijke houdingen van David waren beslist treffend.

Ten andere, in de lange rij van spelers, en in de flink gedrilde figuratie, werd heel wat schoon talent blootgelegd, en zoo was er ook in spel, in decoratieve inkleeding, in gang en compositie en stem, zeker genoeg aanwezig om volmondig te erkennen dat het een belangrijke vertooning was, een manifestatie van durvend idealisme maar tegelijkertijd van veel oprechte en vlijtvolle tooneelkunst.

Want als de Katholieke Gilde terecht gaarne nadruk legt op het apostolaat dat zij tracht te vervullen, dan wil ik haar vol waardeering toch dit rechtwijzen voor het Landjuweel strijdt zij door aan de beoordeling te onderwerpen: het kunstgehalte en de tooneelwaarde van het werk waardoor zij dit apostolaat vervult.

Zij heeft mooi gestreden

J.B.