Brussel, eind October.

Nauwelijks heeft de galerij van "Spectacles" haar deuren gesloten, of wij werden uitgenoodigd tot het bezichtigen van een nieuwe tooneel-tentoonstelling, ditmaal in het "Musée du Livre". In zekeren zin - en dat verwachtten wij ook - was deze tweede tentoonstelling een aanvulling van de eerste, ook al was ze minder interessant in het geheel, en dan voornamelijk voor wat de Vlaamsche tooneelkunst betreft. Naast foto's van het "Volkstooneel" en het "A.-Z."-spel, die ook hier goed figuur maken en zeer opgemerkt worden, vinden wij hier alleenlijk het plan voor het décor van "De arme onder de trap", dat Michel Van Vlaenderen ontwierp en dat heel wat knapper lijkt dan de uitwerking er van, die ons in de galerij van "Spectacles" werd getoond. Ook liggen daar diverse afleveringen van tooneeltijdschriften uit Nederland en Vlaanderen, o.m. "Het Tooneel", "Wendingen", "Tooneelgids", "Uilespiegel".

Een groot deel dezer tentoonstelling bestaat uit documentatie van het Brusselsch tooneelleven. De tentoonstelling in het "Musée du Livre" is meer Brusselsch dan de voorgaande. De wanden zijn hoog versierd met allerlei affiches en kleurige aanplakbiljetten, waaronder er menig is dat ons aan een of andere lang verstreken tooneel-gebeurtenis herinnert. Daartusschen hangen veel portretten van Brusselsche artisten, onder meer een leuke afbeelding van Gilberte Legrand door C.J. Watelet, in het kostuum waarin deze actrice jaren geleden "Le mariage de mademoiselle Beulemans" creëerde. Van Jules Canneel bemerken wij een spiritueel portret van Crommelynck, groen aangezicht onder goudblond haar, met in den achtergrond een drietal komische personnages die onder een versleten paraplu rondkuieren. De fijne teekenaar Scauflaire toont schetsen van de acteurs Rèbe, Dawis, Balachoff, benevens enkele kostuumontwerpen die hij maakte voor het "Théâtre du Marais", namelijk "Zuster Beatrijs" voor het stuk van Maeterlinck, "Pr. Knock" dat warempel een goed portret lijkt van Jules Delacre, zoozeer is de directeur van den Marais-schouwburg in onze oogen met deze figuur vergroeid, en dan nog het oude vrouwtje in Ibsen's "Klein Eyolf" en een dame uit "Chacun sa vérité" van Pirandello. Allemaal knappe teekeningen die ons de waarde leeren van Scauflaire voor den Marais-schouwburg, waarvoor hij geregeld werkt.

De "Groupe Libre" bezet ditmaal reeds een heele ruimte. Wij bemerken hier vooral de teekeningen van Magritte voor "Rien qu'un homme". Ieder van deze ontwerpen is een vondst op zich zelf, vooral dan de gekruiste Christus op vuurrooden achtergrond en het zicht op de straat, een compositie die door fijnheid van kleur gewoon verbluft. Het is niet ten onrechte dat de jonge schilder Magritte bij de creatie van "Rien qu'un homme" meer toegejuicht werd dan de auteur.

Vooral R. Moulaert schijnt te hebben gewild hier zijne voorgaande zending in "Spectacles" te vervolledigen. Er is veel van hem, en het is allemaal nieuw. Ik stip aan: een interieur-ontwerp voor "La volonté de l'homme", drie prachtige décor-schetsen voor "Rijngoud" en ook het strenge, sobere décor waarin hier "Klein Eyolf" van Ibsen werd gespeeld. Vooral merkwaardig onder het door hem ingezondene is een ontwerp voor het stuk van Achard "Voulez-vous jouer avec moi?", dat nog niet gerealiseerd werd en dat als proeve van synthetisch decor uitstekend geslaagd schijnt. Over de heele scène loopt een rood-wit-blauwe cirkel, maar dan zoo dat de cirkel in de lucht gaat en rust op witte stellingen. Het ziet er zoo uit én als de omheining van het cirkus-zand én tevens als een reusachtige hoepelband. In den fond daarvan ziet men de entree van het cirkus. Zulk decor moet aanleiding geven tot de leukste groepeeringen en de kleurigste mise-en-scène. Het is een vondst die verdient gesignaleerd te worden.

Daar is in deze tentoonstelling weinig orde. Toch heet een gedeelte der verzameling: "Cirque et music-hall", en daar bewonderen we de veelzijdigheid van Moulaert's talent andermaal. Zijne music-hall-fantazieën getuigen van een verbluffende virtuositeit en mogen gerust hangen naast de meesterlijke schetsen van James Ensor, die hier getoond worden onder de benaming: "kostuums voor een ballet". Ook Anto Carte toont een aantal kostuums voor personages uit Molière en van Yves Alix bemerken wij een bijzonder leuken "Monsieur Jourdain en Turc" met gouden kraag, witte rok, blauwen middelband en rood bovenkleed.

Het hierboven genoemde hangt aan de wanden der zaal. In glazen kasten worden ons merkwaardigheden van een ander soort getoond, o.m. een volledig kostuum voor "Sganarolle" vanwege het "Théâtre du Marais", kostuum in geel, met zwart afgeboord, en waarbij een paar afgestompte sloffen hooren. De kostumier Pouleur toont dan nog een heele reeks toiletjes van een ongelijke waarde; daar zijn naïeve reconstitutie's bij van oude stijl-décors, en dan zeer leuke kostuumtjes, gedragen door miniatuur-popjes, waaronder een "Salomé", een "Espagnole", een symbolisch figuurtje "Le temps des cerises", en dan diverse exempels van "Style Louis XV" en "Style Louis XVI" - ook een paar weinig expressieve maskers en een Spaansche waaier, die op zich-zelf een zeldzaam kunstwerk is waarop met veel finesse een stierengevecht is geborduurd.

Ook het buitenland is hier vertegenwoordigd, doch slechts door foto's uit tijdschriften. Graag hadden wij een beetje meer belangstelling voor Nederland gezien. Het interessantst was de documentatie over Rusland, Polen en Tsjecho-Slowakije, bestaande uit een aantal décorafbeeldingen uit het "Théâtre Kamerny" te Moskou (o.m. "Adrienne Lecouvreur", "La princesse Brambille" en "Salomé") en uit het "Théâtre d'art" te Moskou (de wondere evocatie van het "Pays du souvenir" in Maeterlinck's "Oiseau Bleu"). Uit Polen zijn er eenige zeer merkwaardige décor-ontwerpen voor een stuk dat genoemd wordt "La comédie non divine" - ontwerpen die aansluiten met de fonddoeken vanMagritte voor "Le groupe libre", en die zoo expressief zijn dat wij er langs het heele verloop van de hier niet goddelijke comédie volgen kunnen - van de galg (waaromheen witte meisjes dansen) over "het kerkhof", "den nacht", een stemmig "salon", naar de bizarre uitbeelding van een "gekkenhuis" en een statige citadel. Uit Duitschland zijn er o.m. een paar foto's van "Maschinenangst" en over het Engelsch tooneel kunnen we een en ander leeren uit een rijke keuze nummers van het tijdschrift "Drama". Er liggen ook zeer veel Fransche tijdschriften, documentatie over Copeau, allerlei portretten waaronder een zeer mooi van Madame Simonè in het stuk van Pirandello: "Vêtir ceux qui sont nus".

Nog vergat ik: een heele reeks actueele teekeningen van Ex, rake silhouetteeringen van bekende figuren uit de Brusselsche tooneelwereld en het volledige toilet dat juffrouw Van Dijck draagt als ze "Cléopâtre" speelt in de Fransche opera te Antwerpen.

N.R.C., 31 October 1925.