Onze correspondent te Brussel meldt: Ter gelegenheid van de 75e verjaring van het bestaan der Vlaamsche tooneelvereeniging "De Morgendster" heeft Herman Teirlinck in de trouwzaal van het raadhuis voor een zeer talrijk publiek een lezing gehouden over: "Het moderne inzicht in het Tooneel."

Spreker zeide, in verband met zijn onderwerp, uiteraard slechts betrekkelijke waarheden te kunnen zeggen. Het wees eerst op den treurigen toestand, waarin het tooneel in Vlaanderen omstreeks 1830 verkeerde, toen het niet anders was dan een bloedarmoedige kopie van uitheemsche romantiek; herinnerde vervolgens aan het realisme, dat, zooals de heele letterkunde uit dien tijd gebrek aan zelfstandigheid vertoonde; om daarna te gewagen van den Europeeschen toon, die met Martens, Claeys, Putman en Schmidt -- Teirlinck verzweeg hier eigen, door niemand meer betwiste groote verdiensten -- in de Vlaamsche toonneelliteratuur is gebracht. Deze toon is echter nog lang niet wat hij moet worden. Naar spreker's oordeel kan de gewenschte verbetering gevonden worden in de naleving van drie waarheden.

Het eerste punt, en ook het voornaamste, noemde spr., dat kunst een resultaat is van een levensbeschou wing en dus functie van den tijd; de kunst moet meegaan met de verschuiving van het gevoel.

De tweede waarheid acht hij, dat onze tijd streeft naar het opgaan van den eenling in het getal; dit streven is ook gericht op geestelijke gehoorzaamheid en intellectueele tucht.

Het derde punt betreft het innerlijk wezen van bet theater, dat de negatie is van het individu, zooals ook omgekeerd het individu de negatie is van het theater. Het publiek is veelvoudig en veelvoudig is ook het vertoonde, het spel waarin de auteur, de acteur, de decorateur en de muzikant geen andere plaats dan die van onderdeelen innemen.

In het licht van deze drie waarheden, aldus Teirlinck verder, is onze tijd ongewoon gunstig voor een wederopbloei van het tooneel over de wereld en ook in Vlaanderen. Het Vlaamsche volk ontwikkelde zich normaal tot in de 16e eeuw. Daarna werd het geslingerd van de eene overheersching in de andere, een volk van paria's. Uit onzen grooten middeleeuwschen tijd hebben wij, naast de overgebleven kunstschatten op straat en plein, in onze ziel een rijkdom aan gevoel en het geloof in de tucht behouden. Wij hebben nog in reserve: zin voor het getal, voor het symbool, voor samenwerking in de volkstucht. Wij moeten bij dat middeleeuwsch voelen weer aansluiten. De tucht zal ons niet alleen sociaal maar ook intellectueel de redding brengen. Thans maken wij do moeilijkste periode door. maar verbetering is er reeds en de redding naakt."

Met een beroep op de samenwerking van alle Vlaamsche intellectueelen bij het opgaan van den gekozen weg, gewezen door den nieuwen geest des tijds, besloot Herman Teirlinck zijn fel toegejuichte lezing.