Brussel, 22 Juli.

In het midden van het groote plein staat een man. Het plein ligt in middagrijpe Julizon geel en vlak te blinken als een reusachtige schotel rijstepap.

De man staat te dansen en te krinkelen gelijk, naar men zegt, de duivel pleegt te doen in een wijwatervat. Hij heeft in de hand eene flikkerend-kleurige vlag. Die vlag doet hij aanhoudend wapperen naar rechts, naar links, naar voren, naar achteren, hoog boven zijn hoofd, breed over zijne borst. Zij wentelt om zijn armen, wuift onder zijne beenen door, slibbert tusschen zijne vingeren, kolkt naar omhoog in spiralen, waait vlak open om dan bol te gaan staan als een zeil waar de wind in speelt. En het is een feest voor de oogen, dat opkruiven van het sierlijke doek, dat vegen kleur door het licht slaat, dat strak uitflapt en dan weer vinnig in honderd plooien samentrekt, dat opwervelt om dan weer in effenheid als op een onverneembare bries te gaan liggen: een spel van ongewone schoonheid, dat de aandacht spant, het hart blij doet kloppen, vervult met eene physieke zoowel als geestelijke vreugde.

De man, hij lijkt wel onaangedaan. Het is hem te doen, zegt mij een ingewijde, zijne vlag zoo te hanteeren dat zij, bij al die vlugge en ingewikkelde bewegingen die juist twintig minuten duren moeten en gehoorzamen aan stipt-vastgestelde wetten, vooral den grond niet raakt. Al die moeilijke figuren eischen eene vingervaardigheid, eene lenigheid der spieren van heel het lichaam, eene stiptheid in de bewegingen, die niet gaan zonder eene intense geestesspanning. Dit "jeu du drapeau", zooals het heet, eischt eene oefening, die heel wat persoonlijken aanleg eischt. Het is eene acrobatie zonder waaghalzerij, maar die niettemin eene minutieuze krachtinspanning vordert, welke men gemakkelijk berekenen kan als men bedenkt dat de vlag zeven kilo weegt, zonder den wind die ze doorgaans bij het vlugge en aanhoudende bewegen, verzwaren komt. Het "jeu du drapeau", waarvan ik te Nijvel eene demonstratie geven zag, wordt dan ook slechts door zeer weinigen beoefend: het is een sport die helaas aan het uitsterven is, ondanks zijne opmerkelijke schoonheid die het moest behoeden. Nog slechts vier mannen kennen het in de volmaaktheid, naar mij een liefhebber verzekert. Onze kinderen zullen het niet meer zien. Wat ben ik blij dat ik er voor naar Nijvel gekomen ben: eene laatste gelegenheid wellicht om het te mogen aanschouwen.

Het vlaggespel is een oud-militair spel, en het zal niet verwonderen dat het vooral in Wallonië thuishoort, als men zich herinnert dat de Walen, de eeuwen door, en zoolang de dienstplicht niet bestond, de dapperste onder de huurlingen waren. Men heeft het trouwens ook in andere landen gekend, juist in deze weer die soldaten voortbrachten en in Noord-Italië en Bohemen. Enkele eeuwen geleden was het algemeen verspreid: elke vaandeldrager van elk regiment wist het "jeu du drapeau" uit te voeren, zooals thans nog altijd elke tamboer-majoor zijn stok weet te doen draaien (al gaat ook daar de virtuositeit van af). Elke vaandrig, elke "alferez" stelde er zijne eer in, die de eer was van zijn vendel, als vlaggespeler uit te blinken (in Wallonië geeft men nog steeds aan die spelers den Spaanschen naam van alferes, die wijst op hun oorsprong). Men leerde het hanteeren der vlag aan de rekruten, zooals men hun leerde met de hellebaard om te gaan. Het was de tijd dat uit het oorlogvoeren het schoonheids-element niet gebannen was: de tijd der pronkerige uniformen, der opgetooide paarden, der hooge trommen en der schrille fijfers; de tijd van het Vlaggespel.

Zal onze tijd van leelijkheid - leelijkheid ook buiten den oorlog - dit spel geheel laten verloren gaan? Ik verneem dat de Folklore-dienst der provincie Brabant, aan denwelke wij de Nijvelsche tentoonstelling danken, zooals wij hen die van Zoutleeuw, twee jaar geleden, verschuldigd waren, het "Jeu du Drapeau", gelijk wij het te Nijvel zagen, heeft laten filmeeren, en de muziek, waarbij het wordt uitgevoerd, heeft opgeteekend. En dat is natuurlijk een goede voorzorg maar ook een veeg voorteeken. Veel beter ware het, het spel levend te behouden, nieuw leven in te blazen, door het in onze tallooze sportkringen aan te leeren. Sport dient een zaak van schoonheid evenzeer als een zaak van lichamelijke ontwikkeling te zijn. En het vlaggespel ontwikkelt het lichaam evengoed als, bijvoorbeeld boksen, waarbij komt dat het veel minder gevaarlijk is. Al wie op 11 of 18 Juli te Nijvel de demonstratie ervan heeft bijgewoond zal het beamen: geen praestatie is even sierlijk als die van het vlaggespel. Het in het leven te houden, beteekent niet alleen, eene volksoverlevering te bestendigen, maar tevens een sport uit te oefenen die ik niet aarzel, aan schoonheid weergaloos te noemen. Intusschen kan ik al heel weinig hoop stellen in de moderne brutaliteit. Ik herhaal dan ook heel blij te zijn, het "Jeu du drapeau" te hebben mogen bijwonen. Het zal allicht de laatste maal zijn.

Nijvel richt nog andere volksspelen in. Overkort leent Bergen, de hoofdstad van Henegouw, haar zijn Doudou, met zijne officiëele geleiders. De Doudou is de Waalsche Tarasque; het teisterende monster dat zijn prototype vindt in de Hydra van Lernes. Maar hier is het geen Herakles, of ook geen nederige maagd die het ondier overmeestert of overwint: het is de heilige Joris in eigen persoon. Ieder jaar lokt het tweegevecht - dat allerkoddigst is - tusschen Doudou en St. Joris duizenden belangstellenden naar Bergen. Thans zullen zij het schouwspel krijgen te Nijvel.

Wanneer krijgen wij ook eens in Vlaanderen dergelijke uitwisseling van volkstradities?

N.R.C., 27 Juli 1926.