Het is bij het V. V. T. een manie gegolden, de burleske serieus te beoefenen. Deze beredeneerde zucht naar potsenmakerij mondt, bij gebrek aan pit en kruim, al te veel uit in onmacht en leegte De acteurs en de spelleiding nemen hun scherts of wat zij als scherts bedoelen bloedig ernstig op. Het is slechter dan music - hall en revues uit derderangstheaters.

Waat hier offert men niet aan een z. g. tooneelrenouveau dat trouwens bij het V. V. T. meer en meer hersenschimmig wordt. Wij mogen het graag dat knollen voor citroenen worden verkocht

Zijn begenadigde extase is een stuntelig - steriele cerebrale knoeiboel met kinderlijk effectbejag op de lachspieren.

De heer Michel de Ghelderode heeft wellicht het parool beacht : krijg de lachers op je zijde en veni, vidi, vici. Gemakzucht of impotensie? Hij moet echter weten dat dit parool zoo maar niet als een onfeilbaar recept kan worden toegepast, tenzij door hem die werkelijk lachpoeder strooien kan. Ook ik heb gelachen, maar ik stond diametraal aan den overkant van den heer Michel de Ghelderode.

Deze Pantaglees werd bedoeld als een tegenhanger van Charley Chaplin en dit wordt dan geïnterpreteerd als een hulpelooze onnoozelaar die door een trefeffekt van toevallen onbewust de held van velerlei gebeuren wordt.

De essentie van de Chaplin - tragiek is steller hier ontsnapt : Immers, zijn Pantaglees ondergaat, hij is een snullige quietist. Niet zoo Chaplin!

Die reageert, die grijpt in op het gebeuren dat hem onbegrijpelijk, onvatbaar omsingelt. -- Hij is geen lijdzaam voorwerp van een troebel gesternte, Hij is een daadmensch die aan het onoverbrugbare tweespalt tusschen droom en daad ten gronde gaat, en niet versagen wil. Het scenario vraag ik. De Ghelderode zal antwoorden : een losse histrie, heeft geen belang. Het gegeven is voorwendsel. Akkoord, maar dan een voorwendsel tot het opdelven en in licht stellen van gulden waarheden. Hier vind ik wat impotent gezwets.

Pantaglees wordt onbewust een revolutiemenner.

De mooie Rachel, een nihiliste, zendt hem om den keizerlijken schat dien hij aan de waakzaamheid van een sabelsleper ontfultselt; Als hij terugkomt is de revolutie, die ihtusschen op goeden voet stond, roemloos mislukt en Pantaglees die van toeten noch blazen weet krijgt den kogel.

Wie een revolutie wil veraanschouwelijken en doen ondergaan, moet dit doen volgens een ideologisch richtsnoer. Wij verwijzen in dit opzicht naar het vlijmscherpe dialogensteekspel in Le Dictateur van Jules Romains.

De Ghelderode goochelt hier met enkele episodische figuren die georganiseerden flauwen kul uitkramen. Vooreerst een neger (de menschen moeten lachen) aldoor molenwiekt. Verder een poëet die de laatste verzen van W. Rombouts ironiseert, een hinkepink die met eeh mitrailjeuze uit wandelen gaat, en een kellner -- Dr. in de rechten -- die dan de bewuste oproerleider is, en alles doet behalve zijn drijfveeren beklaren.

Het tooneel voor de vierschaar is om wille van zijn aktualiteit, bestemd tot

sukses. -- Ook de bulderscène van den ijzevreter Mac Boum, die het Belgisch leger in een slecht daglicht stelt en dus sukses oogst. Zoo ook de soldaten die zeggen : "Ik versta geen Fransch" en die het geval De Leeuw in het propagandacantrum stellen. (Applaus op al de banken) Maar alles is allem, daargelaten een paar koddigheden die beter door knock-abouts worden gedebiteerd, - is heel dit vertoon een lawaaierig spektakel van verblaaskaakte onmacht.

Den spelers allen lof.

Vooreerst R. Verheyen als Pantaglees die dynamisch spel leverde en geestig debiet.

Naast hem R. Gras als onnavolgbaar karamellendichter.

Staf Bruggen, de transformatiekunstenaar (Ellenteller, Mac Boum, etc.).

Thilly van Speybrouck, als joodsche nihiliste.

Hoste, een ebbenhouten neger van ongerept git.

Kortom wij vermelden in blok.

Het was zeer verdienstelijk.

De pick-up niet vergeten. - Wat al technisch materiaal het V.V.T. in linie stelt en wat is het effekt : holheid van a tot z.

V.V.T. inspireer u verder op de middeleeuwen. Laat alle technische requisieten varen, tenzij ze beantwoorden aan een organische noodzakelijkheid in den bouw van het stuk.

V.V.T. koketteert met gemeenschapskunst. Neemt zijn publiek niet ausérieux. In orde, wij kaatsen den bal terug.Het was rompslomp en wij lieten ons niet vangen. Zijn wij quitte?

B.